Για τους ορειβάτες, ο Όλυμπος είναι προνομιακός τόπος, οι ορειβατικοί σύνδεσμοι έχουν οργανώσει με μεγάλη επιμέλεια διαδρομές και φιλόξενα ειδικά καταφύγια. Οι δρόμοι και τα μονοπάτια που διασχίζουν τον ορεινό όγκο, επιτρέπουν, ωστόσο, και στον επισκέπτη που δεν έχει ειδικά ορειβατικά ενδιαφέροντα ή γνώσεις να γνωρίσει από κοντά το βουνό, τις ποικιλίες της χλωρίδας και της πανίδας και το φυσικό κάλλος του.
Οι ευκολότερες διαδρομές ξεκινούν από το Λιτόχωρο. Ο επόμενος σταθμός, μετά από πορεία στο ορειβατικό μονοπάτι Ε4, μέσα από την χαράδρα του Ενιπέα, είναι η θέση Πριόνια, σε υψόμετρο 1.100 μέτρων. Εκεί ο επισκέπτης μπορεί να αναπαυτεί και να πάρει πληροφορίες για τη συνέχεια. Στα Πριόνια φτάνει κανείς είτε με πεζοπορία 4-5 ωρών, είτε με αυτοκίνητο,από δασικό δρόμο. Κατά μήκος του δρόμου υπάρχουν ειδικές θέσεις, από τις οποίες μπορεί κανείς να θαυμάσει τη θέα, να πιει καθαρό νερό και να ξεκουραστεί. Από τα Πριόνια, ο ανθεκτικός ορειβάτης μπορεί να κατευθυνθεί στο καταφύγιο “Σπήλιος Αγαπητός” (υψόμετρο 2.100 μέτρα).
Λίγα χιλιόμετρα πριν από τα Πριόνια,από τη θέση Γκορτσιά, ξεκινά η διαδρομή για το Οροπέδιο των Μουσών(υψόμετρο 2.600 μέτρα), όπου λειτουργούν ορειβατικά καταφύγια. Από τα καταφύγια ξεκινά η ανάβαση για τις υψηλότερες κορυφές του Ολύμπου.Υπάρχουν και άλλες δοκιμασμένες διαδρομές, ανάλογα με την αντοχή του πεζοπόρου, για τις οποίες παρέχουν λεπτομερείς πληροφορίες οι ορειβατικοί σύλλογοι. Ορειβατικές διαδρομές στον Όλυμπο ξεκινούν επίσης από το Δίον και τη Πέτρα.
Το 1938 ο Όλυμπος ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός. Μία έκτασπ 40.000 στρεμμάτων, στην ανατολική πλευρά του βουνού, αποτελεί τον πυρήνα του Δρυμού, στον οποίο απαγορεύεται κάθε είδους εκμετάλλευση. Γύρω από τον πυρήνα, η εκμετάλλευση γίνεται με περιορισμούς.
Η Ευρωπαϊκή ‘Ενωση τον έχει συμπεριλάβει στις περιοχές της ‘Ενωσης που θεωρούνται ως σημαντικές για την ορνιθοπανίδα. ‘Εχουν καταγραφεί στο βουνό 32 είδη θηλαστικών, 108 είδη πτηνών, μεταξύ των οποίων και σπανιότατα αρπακτικά. Ζουν, επίσης, πολλά είδη ερπετών και εντόμων και άφθονες πεταλούδες.
Η χλωρίδα της περιοχής διαφοροποιείται ανάλογα με το υψόμετρο. Πάνω από 1.700 είδη φυτών ευδοκιμούν στο βουνό. Προς τις κορuφές αναπτύσσονται αλπικά οικοσυστήματα. Χαμηλότερα, αναπτύσσεται ένα σπάνιο είδος πεύκου, το ρόμπολο. Ακόμη χαμηλότερα απλώνονται δάση οξιάς και δρυός,έλατου και πεύκου, ενώ όσο κατεβαίνοuμε συναντούμε πουρνάρια και κέδρους.
Το κλίμα στα χαμηλότερα τμήματα του Ολύμπου είναι μεσογειακό, με θερμό καλοκαίρι και υγρό χειμώνα. Οι υψηλότερες περιοχές έχουν κλίμα υγρό, με έντονα καιρικά φαινόμενα. Κατά τόπους χιονίζει ακόμη και το καλοκαίρι. Η θερμοκρασία κυμαίνεται το χειμώνα από -1Ο ώς -20 βαθμούς, ενώ τα θερινά βράδια πέφτει στο μηδέν, χωρίς να ξεπερνά τους 20 βαθμούς το μεσημέρι.
Ο Όλυμπος έχει μεγάλη ιστορική σημασία για τον νεότερο Ελληνισμό. Στις υπώρειές του, κυρίως στον κάτω Όλυμπο, αναπτύχθηκαν σημαντικά αστικά κέντρα. Ό,τι απέμεινε από το μεγαλείο τους, διασώζεται στους παραδοσιακούς οικισμούς. Οι πλαγιές του Βουνού έχουν συνδεθεί στενά με όλους τους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων.
